سخنرانی استاد حجت الاسلام والمسلمین بهشتی در تالار فرهنگ30 بهمن 1392
قرآن در خانواده :
در جلسه امروز می خواهیم به این موضوع بپردازم چگونه از قرآن کریم ، کتاب رحمت ، برهان ، حکمت، هدایت ، شفا و منطق بیشتر بهره مند شویم در حدیث می خوانیم که در روز قیامت قرآن کریم به شکل فرشته ای ظاهر می شود و آدمها که برای پاسخگویی به صف ایستاده اند می گوید این آقا یا این خانم برای قرآن چه کرده است ؟
قرآن کریم از بعضی در روز قیامت شفاعت و از بعضی شکایت می کند در روزگار ما امکان بهره برداری از قرآن وجود دارد ولی از این غنیمت کم استفاده می کنیم در برنامه امروز پیشنهاد ما برای بهره برداری بیشتر است .
برای به صحنه در آوردن قرآن کریم اگر بتوانیم گام برداریم خیلی برکت دارد یکی از دوستان پیامبر (ص) به نام معاذبن جبل از پیامبر (ص) تقاضا کرد پندی به من بدهید تا برایم سودمند باشد . پیامبر اکرم (ص) مسلمانان را مخاطب قرار داد و فرمود : اگر خواهان زندگی خوشبخت ها هستید ، اگر طالب مرگی همچون مرگ شهیدان هستید اگر می خواهید روزی که همه غصه می خورند شما نجات پیدا کرده باشید و روزی که حرارت همه جا را گرفته شما در خنکی به سر ببرید . به سراغ درس قرآن کریم بروید . این کتاب سخن خدای مهربان است و سدی است در برابر شیطان پیامبر گرامی در آخرین سال عمر با برکت شان 5 بار مسلمان ها را جمع کردند و به آنها فرمود حرفهایی که می خواهم بگویم مخصوص شما نیست حاضران به غائب بان و پدر و مادرها به فرزندان تا قیامت برسانند وآن حرف این است من برای پس از خودم دو میراث گرانبها بین شما گذاشتم یکی کتاب خدا و دوم اهل بیت من .
فردای قیامت از این دوامانت از شما سئوال خواهم کرد . با قرآن چه کردید ؟ با اهل بیت من چه کردید ؟ با این مقدمه وارد بحث امروز می شویم در کتاب شریف بحار الانوار بابی است تحت عنوان طبقه بندی آیات اصطلاح عربی آن اصناف الایات می باشد ( جلد 90/ص 97)
امیرالمومنین (ع) فرمود : خداوند آیات کتابش را به هفت شکل نازل کرده است معلوم است تنوع در محصولات فرهنگی باعث جذب مخاطب می شود !!
اول : امرها دوم : نهی ها سوم : تشویق ها چهارم تهدید ها پنجم : قصه ها ششم : مثل ها هفتم : گفتگو ها
اینها هر کدام جنس شان متفاوت است بعضی مستقیم است بعضی غیر مستقیم بعضی به لحاظ اطلاع رسانی جذابیت بیشتری دارد. بیشتر حجم قرآن کریم مربوط به قصه ها است حدود سه هزار از آیات قرآن کریم اما متاسفانه قصه گویی قرآنی مرسوم نیست بعضی فکر می کنند قصه مخصوص کودکان است در حالی که قصه برای اساتید دانشگاه هم می باشد .
غربی ها عمیق ترین مسائل فلسفی را در قالب رمان وارد بازار می کنند قصه قالب جذابی دارد . چون از بچه ی سه ساله تا استاد دانشگاه را مخاطب قرار می دهد اگر طرحی داشته باشیم در خانواده ها پدر ها ، مادرها، خواهر ها و برادر ها بازار قصه های قرآنی را رونق ببخشیم بسیار مفید خواهد بود .
ویژگی های قصه های قرآنی :
واقع گرایی ، حقیقت گویی ، هدفمندی و حکمت آموزی ویژگی های قصه های قرآنی است می باشد این موارد تفاوت قصه های قرآنی با قصه های دیگر است قصه های قرآنی خیالی نیست ، اینطور نیست که نویسنده ای در عالم خیال خود آن قصه را طراحی کرده باشد قصه های قرآنی واقعیت زندگی جامعه ی بشری است. قصه های قرآنی مبالغه آمیز نیست ما جرایی بوده است که حقیقت داشته است بسیاری از قصه نویس ها برای جذب مخاطب مبالغه آمیز سخن می گویند برای جذب مخاطب قصه های قرآنی هدفمند است قرآن می فرماید : ما این قصه ها را (( با لحق )) می گوییم یک معنای (( بالحق )) هدفمند بودن است .
قصه گویی خداوند با قصه گویی انسانها فرق می کند مثلاً خداوند می خواهد از جنگ بدر قصه بگوید . ما وقتی قصه می گوییم ترتیب زمان را رعایت می کنیم اما خداوند از آخر جنگ قصه را شروع کرده است و می فرماید : یسئلونک عن الانفال درباره غنائم جنگ بدر از شما سئوال می کنند !! چون خداوند در جاهای حساس قصه نظر دارد . البته بعد اول قصه را هم گفته و دیگر اینکه قصه های قرآنی حکمت آموز است .
مثلاً قصه حضرت یوسف (ع) جوانی در کاخ پادشاهی با گناهی رو برو شد گفت خدایا تو کمکم کن و به من پناه بده خداوند هم به او پناه داد و سالم ماند ولی زندگی سختی پیدا کرد به زندان افتاد . ولی حضرت یوسف گفت : خدایا من این زندان را بر گناه ترجیح می دهم .
یوسف وقتی به زندان افتاد مایوس نشد . به خود گفت : الان که در زندان هستم چه کاری از من ساخته است . اخلاق خوش از خودنشان داد و زندانی ها را به خود جذب کرد به طوری که در همان روزهای اول دو تن از زندانی ها به او گفتند ما خوابی دیدیم به نظر ما تو آدم خوبی هستی معنای خواب ما را به ما بگو خواب ما را تعبیر کنی ؟!
حضرت یوسف گفت : بله ولی قبل از اینکه معنای خواب شما را بگویم مطالبی است که باید بگوییم و در مورد خدا شناسی با آنها سخن گفت !! در مورد توحید با آنها سخن گفت و سئوالاتی از آنها پرسید به نظر شما انسان چند خدا داشته باشد بهتر است یا یک خدا داشته باشد؟ اول یک بحث اعتقادی مطرح کرد سپس پرسید : چه خوابی دیده اید ؟ یکی گفت : من خواب دیدم که روی سرم یک طبغ است و پرنده ها از آن می خورند گفت : معنای خواب تو این است که اعدام خواهی شد !!
دیگری گفت : من خواب دیدم که در دستگاه درباره آب انگور می گرفتم و در لیوان می ریختم به او گفت معنای خواب تو این است که آزاد می شوی و به سر کار قبلی خود بر می گردی و این خواب ها خیلی زود معنا شد در آیات قرآن نکته و حکمت زیادی نهفته است این تفاوت قصه های قرآن با قصه های دیگر است یکی از علما طراز اول که در کشورما در مورد قرآن کریم کار کرده است و چند سال قبل به رحمت خدا رفته است آیت الله معرفت بودند کتابی دارند به نام مختصات قصه های قرآن این حرف های بنده از آن کتاب می باشد .
علاوه بر سیصد قصه ای که در متن قرآن کریم است 350 قصه هم در زمان پیامبر رخ داده است اصطلاحاً می گویند شان نزول یعنی قصه هایی که زمینه نزول یک یا چند آیه است قصه در قرآن نیامده است باید در تاریخ آن را دنبال کنیم مثل امام حسن (علیه السلام ) و امام حسین (علیه السلام) بیمار شده بودند پیامبر به عیادت ایشان رفتند به دخترشان پیشنهاد کردند که برای شفای بچه ها نذر کنید حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) نذر کردند که برای شفای بچه ها روزه می گیریم بچه ها شفا یافتند والدین به نذرشان عمل کردند . افطار روز اول را به فقیر و ..... دادند این ماجراها در قرآن نیامده است و یا ما جرای بخشیدن انگشتر هنگام رکوع توسط امیر المومنین (ع) و بیش از هزار قصه در رابطه با آیات قرآن کریم رخ داده است آدمهایی تحت تاثیر آیه ی قرآن قرار گرفتند مثل قصه ای که برای فضیل ایاذ اتفاق افتاده مردی که نیمه شب به قصد سرقت یا به قصد طمع به دختری که در آن خانه بود از دیوار خانه وارد خانه شد . دید چراغ یکی از اتاق های منزل روشن است و فردی قرآن می خواند و چون خودش قرآن را می فهمید و شنید که شخص این آیه را می خواند الم ......... ان تخشع قلبو لذکر الله وقت آن نرسیده است این دل برای پذیرش حق نرم شود ؟ این قصه ی قرآن است ولی در قرآن نیست و در زمان پیامبر هم اتفاق نیافتاده است می توانیم از این قصه ها برای فرزندانمان بهره ببریم خداوند حرف های مهم را در قالب قصه برای بندگانش بیان کرده است یکی از ویژگی های قصه این است که جذاب است ومخاطب را خسته نمی کند قصه سرمایه ای است که کمتر از آن استفاده می کنیم .
انتظارات جدید در مورد قصه های قرآن :
مثل ها :
مثل قالبی کوتاه ، دلنشین قابل انتقال و دارای ظرفیتی فوق العاده برای فکر و اندیشه است در تلویزیون در طول سال تعداد زیادی آقایان روحانی سخنرانی می کنند و برنامه دارند یکی از آنها حاج آقا قرائتی است سال گذشته از طریق اینترنت نظر خواهی شده است از بین این آقایان برنامه کدام یک را بیشتر می پسندید ؟
حاج آقا قرائتی با توجه به کهولت سن همچنان نفر اول هستند نفر دوم 20% مخاطب کمتری دارد از طرفداران آقای قرائتی داشتند پرسیدند چه چیزی شما را جذب برنامه ها ی آقای قرائتی کرده است ؟ گفتند تمثیل های آقای قرائتی معلوم می شود تمثیل گزاره ای است که در مدت کوتاهی منتقل می شود و سرزبانها می افتد و زود به فرهنگ تبدیل می شود .
ائمه و پیامبر از مثل زیاد بهره می بردند مثل برای فکر کردن است وتلک الامثال نضرب ها للناس لهم یتفکرون
و تلک الامثال نضرب ها للناس .... الاالعالمون علما سراغ مثل ها می آیند. مثل برای پند گرفتن است .
در قرآن حدود 115 مثل به کار رفته است .
مثلاً خانه عنکبوت به غیر خدا تشبیه شده است . اگر جای محکم می خواهی سراغ خدا برو !
سفرها :
سفر متنوع ، پر تحرک همراه با نکات بدیع و تجربیات نو از زندگی انسانها است از پر تیراژترین کتاب های بشر ( سفرنا مه ها ) می باشند سفر نامه ی ناصر خسرو تقریباً هزار سال در بازار است انسان دوست دارد که سفرنامه ها را مطالعه کند چون نکات بدیع در آن است .
در قرآن بیش از 30سفر نامه آمده است که بسیار خواندنی و درس آموز است سفرهایی با انگیزه های متفاوت آن چیزی که سفرها را از هم جدا می کند انگیزه های سفر است .
سفر به قصد عادت ، تجارت ، تحصیل علم ، تهذیب ، برای نجات مظلوم ، هجرت ، جهاد ، سازندگی ، در یک منطقه برای فرار از شر طاغوت .
بخشی از فعالیت های همکاران پرورشی در مدارس اردوها می باشد اردوهای زیارتی مشهد مقدس ، قم و .... در طی مسیر اگر با سفرنامه ها آشنا بشوند خیلی مفید است .
خداوند از حضرت موسی (ع) پرسید: به نظر تو داناترین اهل زمین کیست ؟ حضرت موسی (ع) به ذهن اش نیامد که ممکن است کسی دیگری از او داناتر باشد گفت : خودم هستم خداوند فرمود : باید یک دوره را بگذرانی و آموزشی ببینی !! استاد دانشگاه گاهی خودش را بی نیاز از مطالعه و آموزش می بیند لذا خداوند می خواهد بفرماید همه نیازمند به آموزش هستیم ؟ باید به دنبال کلاسی که زحمت زیادی دارد بروی استاد حضرت موسی (ع) در مجمع البحرین است حضرت موسی (ع) سختی زیادی کشیدتا این استاد را پیدا کرد !! اگر بچه ها این قصه را بشنوند هیچوقت خود را بی نیاز از آموزش نمی بیند این نوع آموزش در کلاس هم نیست بلکه طی یک سفر این آموزش رخ داده است .
گفتگو :
زبان را یج ترین انتقال و دریافت افکار و اندیشه هاست در گفتگو دو طرف با کمال آزادی دیدگاه خود را بیان می کنند و زمینه ی انتخاب را برای ناظر بیرونی فراهم می کنند در کتاب آسمانی ما قرآن کریم بیش از 200 گفتگو آمده است و سخنان و افکار حق و افکار باطل یعنی خداوند حرف مشرکین راهم بیان کرده است منطق بت پرست ها که چرا بت می پرستند در قرآن آمده است !!
در زبان عربی برای گفتگو از 17 کلمه استفاده می کنند خیلی ظرافت دارد . که چند مورد را خدمت شما عرض می کنم .
متاسفانه جوانهای ما در دانشگاه جرات حرف زدن ندارند . تحقیقات نشان می دهد که باب گفتگو در خانواده های ما بسیار کم است حتی در کلاس های آموزش هم داد و ستد بین استاد و شاگرد بسیار کم است غالباً یک طرفه است دانش آموز فرصت حرف زدن ندارد !!
بسیاری از گفتگوهایی که در قرآن کریم آمده است قابلیت تبدیل به نمایشنامه را دارند مثل گفتگوهای پیامبران با مخالفان و منافقان ، گفتگو پیامبران با قدرت های بزرگ مثل گفتگو موسی با فرعون ، ابراهیم با نمرود ، سلیمان و بلقیس این ها بسیار آموزنده است یکی از سر فصل های قرآن دستورات خدا به انسانها است 1400 بار خداوند در قرآن بندگانش را به چیزی امر کرده است دستور داده است این کار را انجام بدهید یا این کار را انجام ندهید همه این امر و نهی های خداوند در حوزه های مختلف مثل عقاید ، اخلاق ، مثلاً در حوزه عقاید فرموده شرک نورز در حوزه اخلاق فرموده تجسس نکن ، در حوزه احکام فرموده (( اقیم الصلوه )) در عرصه حقوق می فرماید بدهی های مدت دار را بنویسید .
نهی ها :
بیش از 400 بار خداوند در قرآن کریم بندگانش را از چیزی نهی فرموده است چه قدر خوب است که دانش آموزان را ترغیب کنیم که در طی یکسال حداقل 100 مورد از امر و نهی های خداوند در قرآن کریم را در حوزه های مختلف استخراج کنند و بنویسید تا پایان دوره متوسطه تقریباً با 1200 امر و نهی خداوند در قرآن کریم آشنا می شوند .
پر هیز از مناهی الهی نشانه تقوا ، تقوا مهمترین عامل رستگاری است هر مسلمانی باید از کودکی با حرام ها ، ممنوعات و مکروهات آشنا شوند و خودشان را مقید کنند به ترک آنها .
در یکی از مسافرت ها در کشور فرانسه در شهر پاریس ما را به نمایشگاهی بردند که در آنجا پر از کتاب های اسلامی بود حاج آقا قرائتی خیلی خوشحال شدند و گفتند اینجا در قلب اروپا این همه کتاب های اسلامی جای شکر دارد یکی از کارشناسان آنجا که ایرانی هم بود گفت حاج آقا قرائتی اینجا محل تولید سم است حاج آقا گفتند : یعنی چه ؟ ایشان گفت در این مرکز تمام این منابع اسلامی مورد مطالعه و پژوهش قرار می گیرد و هدفدار در مورد هر کدام شبهه تولید می کنند و هر سال بسته ای از شبهه وارد کشورهای اسلامی می شود لذا گاهی می بینیم سئوال هایی از طرف دانش آموزان و دانشجویان مطرح می شود که سالهای قبل کمتر مطرح می شد !!
مرکز این موسسه هم آمریکا است یکی از چیزهایی که به خصوص در بین بچه ها رونق دارد پرسشگری است در قرآن کریم حدود 130 بار واژه (( سئل )) و مشتقات اش به کار رفته است و 900 بار هم جملات پرسشی به کار رفته است . مجموعاً 1000 بار در قرآن پرسش به کار رفته است کاری که در خانواده و مدارس باید انجام شود این است این هزار مورد را از قرآن استخراج کنید و ملاحظه کنید پرسشگران چه کسانی هستند، پاسخگویان چه کسانی ، موضوعات کدام موضوع هستند انگیزه پرسشگر چه بوده است و آداب پرسش و پاسخ چیست ؟
آدم ها به 22 دلیل سئوال می کنند فقط دانستن نیست که آدمها را به پرسشگری وا می دارد اگر به این انگیزه توجه داشته باشیم در پاسخگویی ملاحظاتی را رعایت می کنیم بعضی می پرسند تا بدانند ، بعضی می پرسند تا بیازمایند ، بعضی می پرسند تا مسخره کنند ، بعضی می پرسند جو ایجاد کنند ، بعضی می پرسند تکذیب کنند ، بعضی می پرسند اقرار بگیرند واساساً یک کسانی به لحاظ روحی و روانی مشکلات دارند که در قالب پرسش ناهنجاری آنها جلوه می کند !!
تمام انگیزه های پرسشگری در قرآن کریم آمده است (( وضرب لنا مثلا و نسی خلق )) پدر عمرو عاص از قبرستان می گذشت دید بعضی از قبرها خیلی قدیمی است و استخوانها بیرون زده تعدادی از این استخوان ها را جمع کرد و وارد مسجد الحرام آمد خدمت پیامبرو پرسید ، این استخوان های پوک شده را چه کسی زنده می کند ؟ منظور این آدم از این پرسش دانستن است ؟ !! هدف اش از این سئوال دقیقاً انکار کردن است می خواهد بگوید قیامت وجود ندارد !! اگر با چنین کسی رو به رو شوی که هدف اش انکار است این فرد با منطق و برهان کاری ندارد در اداره پرسش و پاسخ صبوری به خرج
می دهیم.
دعاها :
حدود 160 دعا در قرآن کریم به کار رفته است امام حسن مجتبی (علیه السلام ) فرمود : دعا نشان عقل و اندیشه انسان است اگر می خواهید عقل آدمها را اندازه گیری کنید ببینید خواسته هایشان چیست ؟
امام حسن مجتبی فرموده است دعاهای قرآنی را وارد زندگی تان کنید !!
همان چیزی که حضرت ابراهیم خواسته ، همان چیزی را که حضرت مریم از خداوند خواسته است حدود 45 دعا از این 160 دعا راجع به خانواده است بعضی از دعا ها مربوط به نسل قبل است پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ ها بعضی از دعا ها مربوط به نسل موجود خودم و فرزندم بعضی راجع به نسل آینده (( ذریه )) فرزندان و بچه های ما است تا روز قیامت .
15 دعا در قران داریم برای نسل آینده !! برای تربیت نسل آینده ، نسل سالم و .... (( ربنا لاتزغ قلوبنا بعد اذهدیتنا و هب لنا من لدنک رحمه انک انت الوهاب )) . معلوم می شود که علما هم به دنیا نیاز دارند .
یکی از دعا ها آیه ی 201 سوره بقره است (( ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار )) آیه 200 (( ومن الناس من یقول )) بعضی از مردم دعا می کنند خدایا ما فقط دنیامی خواهیم و بعضی هم دنیا و آخرت را می خواهیم تازه (( حسنه )) را هم می خواهند .
حدیث داریم خداوند بعضی از دعاها را مستجاب نمی کند فرشتگان می گویند این بنده ی خوبی است چرا دعایش را مستجاب نمی کنی ؟ خداوند می فرماید : ای فرشته ها اگر دعایش را مستجاب کنم او دیگر سراغ من نمی آید !!
خود همین راز و نیاز مایه ی رشد انسان است !! روز قیامت خیلی هستند که می گویند کاشکی خیلی از دعاهای ما مستجاب نشده بود به ازای دعاهایی که خداوند حکیم براساس حکمتی مستجاب نکرده است روز قیامت پاداش می دهد بعضی از دعاها ممکن است برای ما مستجاب نشود ولی برای نسل آینده مستجاب شود .
پیامبر می فرماید خودمن نتیجه ی دعای پدرم ابراهیم هستم ! مسلمانان پرسیدند کدام دعا ؟ ابراهیم دعا کرد سه هزار سال بعد مستجاب شده است (( ربنا وابعث فیهم رسولا تیلو علیهم آیاته و یعلمهم الکتاب و الحکمه ....)) فرمود خدایا یک بچه ای به من بده معلم و مربی باشد پیامبر فرموده است منظور حضرت ابراهیم (ع) دراین دعا من بودم !!
الگوها :
انسان در زندگی نیازمند الگو است کار مهم الگوها این است که امید می دهند ! امید دهی و انرژی دادن نقش الگوها است
قرآن کریم راجع به الگوها خیلی سرمایه گذاری کرده است الگوها فرازمانی و فرازمینی هستند چند سال قبل مقالاتی نوشته شده بود که آدمی که هزار سال قبل می زیسته مگر می تواند برای این دوره ای که دوره ی ماهواره و اینترنت است الگو باشد !
پاسخ این است بستگی دارد د رچه زمینه ای ، می خواهیم الگو بگیریم اگر زمینه ی ما مسائل انسانی است . مسائل انسانی که کهنه نمی شود . با ورود ماشین به زندگی انسان راستگویی که تعطیل نمی شود .
دریا نوردی که آمریکا را کشف کرد می تواند برای ما الگو باشد حالا می خواهد هر چند سال پیش باشد می خواهد انگلیسی باشد یا بلژیکی خانمی کرو لال و ناشنوا که در عرصه آموزش تحول ایجاد کرد (( خانم هلن کلر )) می تواند برای ما الگو باشد انسانی که بعضی از دارایی ها را ندارد و به آنچه که دارد می اندیشد این خانم به عنوان یک الگو به ما انرژی می دهد .
در قرآن کریم نام 25 شخصیت ارجمند آمده است که همه اینها می تواند الگوهای ما باشند امیرالمومنین فرموده است : آسیه همسر فرعون یک چشم به هم زدن کفر نورزیده !! چه طور می شود که در کاخ شاهی که همه ی نشانه های آنجا انسان را به کفر و فساد دعوت می کند یک انسان با اراده ای نه تنها فاسد نمی شود بلکه تا شهادت پیش برود .
نعمت ها :
خداوند به موسی پیغام داد ای موسی مردم را عاشق من کن ! حضرت موسی عرض کرد ؟ پروردگار را چگونه ؟! پیام آمد که نعمت هایم را بشمار بندگانم عاشق می شوند نعمت شماری طرح پیشنهادی خود خداست .
من یک طرحی دادم در یکی از مدارس دخترانه منطقه 12
طرح من این بود که در آن مدرسه 300 دانش آموز درس می خواندند گفتم هر دانش آموزی 2 صفحه از ترجمه قرآن کریم را بخوانند و اسم نعمت هایی که در آن دو صفحه آمده است را بنویسند شاید لیست 1000 نعمت که در قرآن آمده را نوشتند گام بعدی این بود که به صورت گروهی برای هریک از نعمت ها یک مقاله ی یک صفحه ای بنویسند نعمت های مادی ، معنوی ، جسمی ، روحی ، زیستی ، غیر زیستی ، دنیوی و آخرتی مثلاً یکی از نعمت های خدا خورشید است از دانش آموزان یک مدرسه بخواهیم که در مورد خورشید بنویسند شاید به یک صفحه نرسد ، ما راجع به نعمت های خدا خیلی کم کار کردیم !! روش قرآن راجع به نعمت ها این است اگر می خواهیم مردم نعمت ها را خوب درک کنند فرض خلاف کنیم بگوییم . فرض کنید خورشید نباشد چه اتفاقی می افتد ؟ از مهمترین راههای خداشناسی آشنایی با نشانه های خداست مشکل انسان امروز این است که از کنار آیات الهی با بی تفاوتی می گذرد اسم حیواناتی که در قرآن کریم آمده است می توان دانش آموزان را گروه بندی کرد و از آنها بخواهیم که نام این حیوانات را که بیشتر شان قصه هایی هم دارند را پیدا کنند به عنوان یک فعالیت قرآنی و همچنین گیاهانی که نام شان در قرآن کریم آمده است پیدا و در مورد خواص آنها مطلب تهیه کنند . چون بچه ها حیوانات و گیاهان را دوست دارند می توان به این بهانه ها بچه ها را با آیات الهی آشنا کنیم .
طبیعت :
حدود 700 آیه راجع به طبیعت در قرآن کریم آمده است ( باد و باران و ....)
