راهكار های جلو گيری از طغيان غرائز 

( سخنان حجت الاسلام والمسلمين شكيبافر  جلسه دوم آموزش مربيان تابستان 91 )

شهوت زير شاخه هاي متعددي دارد ، ما در بحث كنترل شهوت بيشتر معطوف به شهوت جنسي صحبت و بررسي مي كنيم امروزه محرك هاي بيروني بسيار گسترده و متنوع شده اند . ابتدا مقدمه ي كوتاهي درباره ي شهوت عرض مي كنم و سپس درمان آن را بررسي مي كنيم . انسان در مرحله ي حيواني يك سلسله قواي ادراكي  و يك سلسله قواي تحريكي دارد سه ساحت گياهي ، حيواني و انساني وجود دارد . شهوت در ساحت حيواني است سلسله قواي ادراكي ، شامل حس خيال و وهم مي شدند . قواي تحريكي انسان شامل شهوت و غضب هستند . شهوت جلب منافع و دفع مضار مي كند . شهوت و غضب اخلاقيات انسان را ايجاد مي كنند بعنوان مثال ترس ، غضب است . شجاعت تعادل غضب است و تهور ، طغيان غضب است . نداشتن استقلال شخصيت و نداشتن عزت نفس ناشي از ضعف قوه ي غضب انسان است غيرت از تعادل غضب نشات مي گيرد .

اولين قدم براي پيشگيري و درمان مشكلات ناشي از شهوت مثل خود ارضايي ، هم جنس گرايي و روابط دختر و پسر ايجاد انگيزه است . انحراف اخلاقي بزرگي كه گريبانگير جوانان امروز است بي خيالي و طبيعي تلقي كردن اين مسائل است  . متاسفانه برخي از پزشكان و روانشناسان در مورد مساله خود ارضايي نه تنها منع نمي كنند بلكه توصيه هم مي كنند چون نگاه آنها محدود به تن آدمي است در شريعت وجوب دفع شهوت از طريق صحيح (  امر ازدواج و .... ) داريم چرا كه نگاه دين توامان روح و جسم آدمي را در بر مي گيرد نا گفته نماند ضررهاي جسمي خود ارضايي هم از چشم اين دسته از پزشكان و مشاوران پنهان مانده است .

براي ايجاد انگيزه بايد بچه ها را نسبت به ضررهاي طغيان شهوت آگاه ساخت . دانش آموز بايد درك كند كه غرق شدن در شهوت او را نه تنها از مقاصد عالي باز مي دارد بلكه درزندگي روزمره دچار مشكل مي سازد . لذت جسماني يك مومن از ازدواج بيشتر از آدمي است كه دچار طغيان شهوت است چرا كه رضايت از زندگي خواهد داشت نسبت به انسان هرزه اي كه هيچ گاه قانع نمي شود . در بيان و آگاه سازي جوانان بايد هنرمندانه كار كرد و گفتن صرف راه به جايي نمي برد قرآن كريم در بيان اين مسئله به سراغ قالب قصه مي رود و داستان حضرت يوسف (ع) را بيان مي كند . نوشته اي كه از خيال آدمي كمك مي گيرد و تصوير سازي مي كند رابطه ي يوسف (ع) زليخا در فيلم ها بسيار فاصله دارد با تصوير سازي كه قرآن كريم مي كند  شما هنگاميكه اين داستان را مي خوانيد تماماً يوسف (ع) را برتر و والاتر مي يابيد و نهايت شكست را در شخصيت زليخا مي بينيد اين داستان در عين هيجان انگيز بودن ، مايه ي انحراف و برانگيختن شهوت نمي شود .

لذا بايد در كنار سخنراني ها ، به تهيه داستان ها و فيلم هاي هنرمندانه اي كه خود تهييج شهوت نكنند بپردازيم بسياري از مراسم هاي مدارس صرفاً تشريفاتي هستند در حالي كه مي توان از فرصت آنها براي ايجاد كارگاه هاي اخلاقي بهره برد . خلاصه ي كتاب هاي مورد نياز دراين زمينه و معرفي آنها پيشنهاد ديگري است . اگر قرار شد روي اين موضوع در مدرسه كار بشود بايد تقسيم وظايف شود  دبير، ناظم،  مشاوره و .... وظيفه خود را بدانند و از تمام ظرفيت هاي مدرسه ( از تابلوها گرفته تا سخنران مراسم ها و اردوها ) در جهت اين كار بهره گرفت . در ابتداي امر نيز بايد در ذهن دانش آموزان ايجاد سئوال و دغدغه كرد .

دانش آموزاني كه زياد سئوال داشته باشند غنيمت هستند متاسفانه عده ي دانش آموزان بي رمق ، بي انگيزه و بدون سئوال هستند .

بعد از اينكه دانش آموز نسبت به ضررهاي طغيان شهوت و منافع كنترل آن شناخت پيدا كرد براي حل مشكل انگيزه مي يابد . در قدم بعدي چند خلق و خو بايد جزو اخلاق او بشود . اولين مورد تقويت صبر است اينكه فرموده اند صبر راس الايمان ؛ صبر به منزله ي سر ايمان است حاكي از اهميت والاي آن است متاسفانه جامعه ما دچار شتابزدگي و عجله هاي بي موردي است صبر بايد از كودكي در وجود بچه ها نهادينه شود تا خيلي زود هيجان زده نشوند اينكه ما به خواسته هاي بچه ها به سرعت پاسخ مي دهيم و نياز شان را بر آورده مي كنيم در واقع آستانه تحمل آنها را كاهش مي دهيم كاركردن در مقطع دبيرستان بسيار سخت تر از ساير مقاطع است به اين جهت كه تغيير و اصلاح اخلاقي سخت تر است . در پاسخ گويي به سئوالات بچه ها در كلاس هم مي توان به اين مسئله توجه داشت و اگر شما پاسخ مسئله اي را مي دانيد به سرعت جواب ندهيد و نظر ساير بچه ها را جويا شويد .

ما بايد تعقل و حركت بر مبناي تفكر را در بچه ها تقويت كنيم اين نگاه ابزار گونه به بچه ها كه اين كار را انجام بده آن كار را انجام نده و سئوال هم نپرس بسيار اشتباه است . در كنار عقل ، تقويت اراده نيز بايد مد نظر باشد صبر يعني اينكه نظام فكري شخصي در برابر هيجانات مختل نشود . البته تنها كافي نيست و بايد با چاشني اراده همراه باشد اميرالمومنين (ع) مي فرمايد : چه بسيار عالماني كه جهل آنها را از بين مي برد در حاليكه علم را همراه دارند .

قرآن در سوره ي مباركه جمعه اين افراد را به حيوان چهار پا تشبيه مي كند . بسياري از افراد عالم هستند اما عاقل نيستند بچه ها بايد رعايت كنند كه از روي فكر رفتار كنند به اين نحو شايد اشتباه كنند اما دوباره تفكر آنها را به مسير صحيح باز مي گرداند در كلاس ها به بچه ها بگوييم بجاي انجام كارها از روي دوست داشتن ، صلاح دانستن را جايگزين كنند مراد ما از انسان صبور ، انسان بي خيال نيست بلكه آدمي بايد بتواند با نيروي فكر در برابر هيجانات مقاومت كند در كنار تقويت صبر ، بايد حيا و مقابله با بي پروايي در بچه ها تقويت شود . اقتضاي سني بچه ها و تمايل به خود نمايي آنها را به سمت بي پروايي سوق مي دهد معلم و مربي هم بايد مراقب باشد تا به بهانه ي جذابيت كلاس و درس در دام بي پروايي نيفتد . مورد بعدي كه ساير موارد را پوشش نيز مي دهد محبت به خداوند است در كتابي كه بنده نوشتم مفصل اين موارد توضيح داده شده است . دستيابي به محبت به خداوند با محبت به اهل بيت       ( عليهم السلام ) حاصل مي شود . كرامت نفس ويژگي ديگري است كه تقويت آن موجبات كنترل شهوت را فراهم    مي كند .تقويت اراده با بكارگيري اراده شكل ميگيرد راه آن هم مشارطه ، مراقبه و محاسبه است . ترك ويژگي هاي بد و تقويت ويژگي هاي خوب با اين سه مرحله امكان پذير است مثلاً رژيم غذايي هم نياز به اين سه مرحله دارد رفيق بازي ، تماشاي زياد تلويزيون ، بازي هاي رايانه اي و بي برنامه گي مواردي هستند كه اراده دانش آموزان را تضعيف مي كند .

نكته ي ديگر كه معلمان و مربيان بايد مد نظر داشته باشند اين است كه تازمانيكه براي دانش آموزان سئوال ايجاد نشده و در واقع آمادگي پذيرش مطالب علمي و اخلاقي بوجود نيامده ، مطالب بازگو نشود به اين جهت كه ارزش مطالب در ذهن آنها كم اهميت تلقي نشود .

توجه جدي به نماز و كار كردن در مورد محتواي نماز عامل بازدارنده شهوت است در كنار اين بايد راه هاي دسترسي به مهيج هاي شهواني ( صدا و تصوير و فيلم ) را از بين ببريم و دانش آموزان را نسبت به آنها آگاهي بدهيم بچه ها را نسبت به فضا مخرب دوستي آگاه كنيم و هم چنين محيط دوستي هاي سالم را فراهم كنيم . خانواده ها بايد كمك كنند تا دوستي هاي كنترل شده شكل بگيرد پرهيز از بيكاري و رعايت تعادل تغذيه و خواب بسيار اهميت دارد . بايد خانواده نسبت به طبع بچه ها و پرهيز از غذاهاي چرب و غذاهاي با صطلاح گرم آگاه باشد .

مطلوب است اين توصيه ها توسط يك كارشناس تغذيه براي خانواده ها و دانش آموزان بازگو شود .

ورزش و تحرك كافي كه موجب تخليه انرژي شود كمك موثري دراين زمينه  نيز مي كند . در روايات روزه گرفتن هم وارد شده كه موجب تقويت صبر و اراده مي شود . توجه داشته باشيم بچه هايي كه توقع مذهبي بودن از آنها وجود دارد بيشتر در معرض آسيب هاي مثل خود ارضايي و هم جنس گرايي قرار دارند . براي درمان هر كدام از اين انحرافات ، روش ها و توصيه هايي وجود دارد كه در اين مجال نمي گنجد .

پيشنهاد مي شود براي نحوه دوست يابي و مسائلي پيرامون براي هر كلاس جداگانه جلسه اي برگزار شود براي درمان انحرافات جنسي درمان واحد براي همه ي افراد توصيه نمي شود . مشكل هر فرد بايد روانشانسي و روانكاوي بشود . مدارس ما نياز جدي به حضور ثابت يك روانشناس دارند . فعلاً كه اين امكان فراهم نيست مشاوران خوبي را بشناسيم كه خانواده ها را به آنها ارجاع بدهيم .

باز هم تاكيد مي كنم در تربيت نسخه كلي براي همه وجود ندارد . ما انسانها علاوه بر مشتركات فراوان در جزئيات بسيار متفاوت هستيم به عنوان نمونه در خيلي از موارد خود ارضايي ناشي از طغيان شهوت نيست بلكه ريشه در سر خوردگي و شكست هاي فرد دارد .