کارگاه آموزشی پیرامون انگیزه در دانش آموزان  (جلسه دوم  تابستان آقای دکتر نکوئی )

در ادامه مبحث انگیزش

چند مورد پیام فردی عرض می کنم :

*- موفقیت روی ستون های شکست شکل می گیرد .

*-موفقیت قابل پیش بینی نیست .

با سپردن کار به کودکان و فرزندان خود به آنها مسئولیت پذیری را آموزش دهید این کار باعث صمیمیت بیشتر آنها با شما می شود روز گذشته مادر یکی از شاگردان من تماس گرفت که دخترم با معدل 90/19 رتبه سه آخرین آزمون قلم چی و رتبه 20 سنجش به خاطراسترس شدید مجبور شده بود جلسه ی کنکور را ترک کند علت آن هم چیزی بود که بارها در طول سال تحصیلی تذکر داده بودم و آن اینکه این دختر خانم به جزء درس خواندن هیچ کار دیگری یاد نگرفته بود .

ما موظفیم به بچه ها مسئولیت های واقعی بدهیم . شورای مدرسه به طرز کاربردی شکل بگیرد و بچه ها به واقع درگیرفعالیت های مدرسه بشوند تا صمیمیت لازم ایجاد شود احساس عزت نفس و اعتماد به نفس با اعطای مسئولیت در بچه ها تقویت می شود . بچه های این نسل چون مهارت های دنیای دیجیتالی خود را تقویت کرده اند از دنیای واقعی تا حدودی جا مانده اند .

*- مدیریت تقدیر آغاز تغییر است .

این مورد بحث بسیار مهمی است چون انسانها خواست خداوند را بهانه تنبلی خودشان  قرار می دهند  .

*- هرکاری زمان پایان نداشته باشد تا بی نهایت طول می کشد .

در دنیای امروز برای هر پروژه ای باید Deadline  تعریف شود .

*- هرچقدر کار غلط را صحیح تر انجام دهیم از هدف دورتر می شویم .

بعنوان مثال همین برگزاری آزمون در روز شنبه کار اشتباهی است اصرار ما بر این کار در طول یکسال طبیعتاً یکسال عقب ماندگی از هدف ایجاد می کند درست انجام دادن کار اشتباه تا ابد آن کار را به درست تبدیل        نمی کند .

*بزرگترین مانع خلاقیت همان دانسته هایمان است نه چیزی هایی که نمی دانیم .

خلاقیت زمانی رخ می دهد که فرد روش همیشگی را کنار گذاشته است .

شما وقتی درب نوشابه را باز می کنید دو تکه زباله مجزا تولید می شود فردی به همین نکته توجه کرد و درهای نوشابه قوطی ساخته شد همین خلاقیت به ازای هر نوشابه یک سنت به دارای او افزود تا امروز یکی از میلیاردهای جهان ما باشد در جهیزیه های جدید قاشق عسل خوری وجود دارد ابتکار ساده ای که تنها یک پیچ به کمر قاشق اضافه شده است فروش این محصول فقط در آسیا یک میلیون بوده است خلاقیتی که حداقل یک میلیون x تومان ثروت تولید کرده است پس لزوماً خلاقیت ابتکارات خارق العاده و دور از ذهن نیست .

راههای شناخت در جلسه قبلی طرح شد که شامل پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده بود اصولاً ما در پاسخ گویی شفاهی و کتبی تا حدودی قوی هستیم به همین خاطر گزینش های ادارات ما با مشکل مواجه هستند شخصی تمام رساله احکام را با جزئیات حفظ می کند اما تا بحال دو رکعت نماز نخوانده است اما مشاهده عینی در راهروها و حیاط مدرسه طبیعت رفتار بچه ها را به ما نشان خواهد داد .

تجربه جالبی بنده در چند سمینار بین المللی داشتم نکته اول اینکه تمامی افراد موظف هستند کارت شامل اسم و سمت خود را به سینه بچسبانند کاری که در ایران با اقبال مواجه نمی شوند مزیت این کار بخصوص در شرکت های تجاری شکل گیری حلقه های ارتباطی است من نماینده فلان شرکت با سطح اختیار مشخص می فهمم که با کدام مسئول باید مذاکره کنم در جلسات اولیاء و بخصوص آغاز سال تحصیلی این اتیکت دانش آموزان و اولیا از سردرگمی می رهاند هرچند که اکثر دوستان زیر بار این کار نمی روند نکته ی قابل توجه دیگر در این سمینار تکنیک آشنایی ای بود که استاد در پیش می گرفت و آن توپی بود که بین اعضاء رد و بدل می شد و هر کس خودش را معرفی می کرد به سرعت افراد نام همدیگر را می شاختند شاید این تکنیک قابلیت اجرایی در ایران نداشته باشد اما ما باید به فکر بچه های تازه وارد باشیم به شکلی که صلاح می دانید معارفه برگزار کنید هر چه دیرتر دانش آموزان جدیدالورود آشنایی پیدا کنند احتمال افسردگی در آنها بیشتر است برای پایه اول حتماً درروز آغازین سال تحصیلی جلسه معارفه داشته باشیم سنجش های مختلف مدرسه را به آنها نشان دهید و مسئولین را معرفی کنید چیزهایی که برای ما بدیهی است برای آنها ناشناخته است دبیران را موظف کنید که هم خودشان را معرفی کنند و هم دانش آموزان را به شما بشناسند .

کارجالبی در یکی از مدارس صورت پذیرفته بود و آن نصب تصاویر و اسامی هر کلاس در دفتر دبیران بود عدم شناخت دانش آموز اعتماد او را سلب می کند .

پرسش :

چه تعریفی برای انگیزه ارائه می دهید ؟

در طبقه بندی ابن سینا برای قوای محرک که شامل غضب و خشم و شهوت و .... می شود قوایی هست بنام هیجان، ریشه هیجان عموماً عقلانی نیست و بعنوان احساس دسته بندی می شود انگیزه شوق و هیجان انجام یک کار تعریف می شود . انگیزه می تواند ناشی از خود پنداره مثبت فرد باشد ما باید تصور شخصی دانش آموز از خودش را بفهمیم اگر خود پنداره منفی یا خاکستری فرد را بتوانیم به مثبت تبدیل کنیم باید منتظر کارهای غیر قابل تصور باشیم در آن فیلم دیدیم اوباش محل به جایی می رسد که عزیز ترین چیز که همان جان باشد را به وسط میدان مین می برد زمانی شما می توانید انگیزه بدهید که خودتان انگیخته شده باشید آدمی که خودش فرد زیاد موفقی نیست نمی تواند در دیگران القای موفقیت بکند سخنرانی انگیزش فردی درباره ثروت موثر است که خودش ثروتمند باشد .

پرسش :

چرا سیستم آموزش و پرورش ما نتوانسته است جامعه را به جایی برساند که همانند ژاپن آن ایثار و گذشت های سونامی را تکرار کند . من در جایی می خواندم حتی یک مورد بی نظمی یا دزدی در خلال این حادثه رخ نداده است یا به عنوان مثال جامعه ما پشتوانه دینی دارد که غیبت را حرام می داند اما جوامع غربی علی رغم نداشتن این آموزه به شدت از این عمل اکراه دارند و اصلا با جامعه امروز ما قابل قیاس نیستند مطمئناً تفاوت ها در سیستم آموزشی دلیل آن است در این رابطه توضیح بفرمائید ؟

من سفری برای بررسی آموزش و پرورش به مالزی و اندونزی داشتم و الان چهار سال آموزش تطبیقی کشورهای جهان را مطالعه می کنم . آماری را ارائه می کنم که دلایل این عقب ماندگی را روشن می کند و اینجا عرض می کنم اگر تا ده سال آینده تجدید نظر اساسی نکنیم نابود خواهیم شد . طبق آینده پژوهی هایی که صورت می گیرد ما اگر بخواهیم با این سیستم آموزشی جلو برویم ده سال آینده هیچ حرفی برای گفتن در دنیا نخواهیم داشت .

خاطره ای عرض کنم در دفتر مطالعات برنامه ریزی و پژوهشی بودیم که نماینده های یونسکو برای تائید درخواست وام 100 میلیون دلاری آموزش و پرورش آمده بودند جریان از این قرار بود که آنها بعد از درخواست ایران تمام کتب درسی ما را برده بودند تا اصلاحاتی که به نظرشان می رسد یادداشت کنند تا با تغییرات آنها بادرخواست وام موافقت کنند آن نماینده ها با چندین پوشه وارد جلسه شدند در مورد ریز ترین مسائل کتب درسی اعلام اشکال کردند مثلاً چرا در کتاب درسی اول دبستان فقط بابا آب می دهد مادر هم      می تواند این کار را انجام دهد چرا در تصمیم کبری یک دختر مستاصل است و بجای آن یک پسر قرار ندادند ؟ درس حسین فهمیده ترویج خشونت است کتاب آمادگی دفاعی کلاً باید حذف شود و .... قصد من این بود که عرض کنم تمامی کتب ما را مطالعه دقیق کرده بودند و برای آنها برنامه داشتند که مسئول ایرانی هم از خجالت آنها در آمد و به بیرون راهنمایی شان کرد .

*مطلب دیگری در همین رابطه عرض کنم وزیر آموزش و پرورش روسیه آقای ولادمیر پوتین است نخست وزیری که با حفظ سمت هر هفته در شورای عالی آموزش و پرورش شرکت می کند الان بالغ بر 80 سال است تغییری در ساختار آموزشی روسیه رخ نداده است مقایسه کنید با کتاب درسی ما که نوشته شده تا دو سال دیگر تغییر نمی کند ولی بهمن ماه بخش نامه ابلاغی می شود فلان بخش برای آزمون حذف می شود .توقع تربیت از سیستم آموزشی که کتابش حتی تا یک سال ثابت نیست نباید داشته باشیم سیستم ما ثبات و قابل برنامه ریزی است که می تواند نسلی را تربیت کند . آموزش و پرورش فرانسه140 سال است که تغییری نکرده است و رئیس آن بلند پایه ترین مقام علمی و آموزشی آن کشور می باشد این رئیس سه معاونت بسیار قوی و قدرتمند دارد بیشترین مدارس مذهبی در کشور فرانسه جای دارند . و در آن ها تمام مراسم مذهبی به طور کامل برگزار می شود .

مهاتیر محمد کسی که شرق آسیا را متحول کرد می گوید ما مردمانی هستیم که حتی نمی توانیم دور یک میز با هم غذا بخوریم ولی یاد گرفتیم به حساسیت های هم حساس باشیم آن مناطق به قدری تنوع عقیده و مسلک دارند که حتی در نوع غذایشان تاثیر گذاشته است عده ای اصولاً گوشت نمی خورند عده ای فقط گیاهان دریایی می خورند و .... اما همین احترام گذاشتن به حساسیت ها کار را به جایی می رساند که شما امروز از پیشرفت مالزی و کشورهای اطراف تعجب می کنید همان جایی که 40 سال بیش لم یکن شی مذکورا بود حالا معماری دارد که چشم ها را خیره می کند .

اخباری حدود ده روز پیش درباره شانگهای چین منتشر شد که خیلی جای تامل دارد نرم جهانی افراد با هوش و با IQ  بالا درهمه ی جوامع 3% ذکرشده است کشور های شرق آسیا به طور کلی آخرین رده های جدول متوسط IQ رااشغال کرده اند تئوری دونیم کره مغزتا امروزبه اینجا رشد کرده ورسیده است که می گوید IQ فرد       تنها تا شش سالگی رشد می کند و بعد از آن ثابت می ماند EQ هم تاحدی قابل توسعه است و انتظار معجزه      از آن نمی رود جمعیتی در شانگهای تحت آموزش بر اساس این تئوری قرار گرفتند در حال حاضر 18 سال سن دارند و رقم  فراوانی IQ افراد با هوش آنها به 25% رسیده است با این احتساب تا 10-15  سال آینده بیش از 90 درصد دانشمندان جهان دراین منطقه رشد می کنند مطمئن باشیم که تکنیک های آموزشی این متد در جاهایی غیر از این رشد و توسعه می یابد براین اساس کشوری که متکی به نفت و هوش جمعیت اش بود تا چند سال آینده در هر دو زمینه حرف هایش تمام می شود من مدتی در مالزی درس خواندم آنجا سیستم آموزشی خانم مونته سوری پیگیری می شود این خانم ایتالیایی اولین پزشکی بود که در جنگ جهانی دوم اجازه پزشکی پیدا نمی کند علاقمندی او که ناشی از پدر پزشک اش بود در آموزش وپرورش ایتالیا دنبال می شود و این سیستم به نام وی به جهان عرضه می شود این نظام آموزشی اصول و قواعد خاصی دارد یکی از آنها این است که به کودک چیزی که توانایی یادگیری اش را ندارد نباید آموخت . کلاس های این روش به صورت حلقه برگزار       می شود دوره ی 4 تا 7 سالگی 7 تا 10 سالگی و دوره ی بالاتر دارد به عقیده این خانم کودک همانند پروانه           است که دوره ی شفیرگی و بلوغ دارد این روش تا حد زیادی با حدیث حضرت رسول (ص) مطابقت دارد که فرزند هفت سال اول آقای خانه است اما بچه های ما هفت سال اول فقط به امرو نهی ما گوش می کنند چه نیازی هست فرزند ما قبل از هفت سالگی توانایی خواندن و نوشتن بیاموزد کلام معصوم مرز یادگیری را هفت سالگی تعیین می کند امروزه تمام مطالعات دنیا هم بررشد IQ تا هفت سالگی تاکید دارند کار درستی که این چند سال صورت گرفت همین همیار پلیس بود بچه های این نسل مطمئناً بهتر از ما به قوانین احترام می گذارند .

طبق تحقیق بنده 200 مدرسه در مالزی شیوه ی مونته سوری را در پیش گرفته اند که اتفاقاً سه مورد مدارس ایرانی هستند البته ما با توجه به آموزه های دینی خودمان ایراداتی هم به جزئیات این طرح داریم ولی کلیت آن به عنوان روش کاربردی قابل اعتناست .

کاربردی و عملی بودن یک دیدگاه بحث مهمی است الان ریاضی و فیزیک دبیرستان ما بچه ها را تا ترم سوم و چهارم دانشگاههای خارج بی نیاز می کند اغلب دانش آموزانی که برای کارشناسی به دانشگاههای خارج می روند ترم اول تا چهارم شاگرد اول هستند اما ترم چهارم و پنجم مشروطی می آورند علت آن هم همین معلومات دبیرستان است که او را تنبل بار می آورد و تازه زمانی که سایر همکلاسی های او دانشجو می شوند و سرعت می گیرند او به فکر درس خواندن می افتد .

بنابراین ثبات آموزشی و پرورش در دنیا اصل اول و اساسی است این حرف نتیجه مطالعه تطبیقی آموزشی و پرورشی ده کشور جهان است .

کتاب جالبی درباره آموزش و پرورش ژاپن با عنوان شکاف آموزشی توسط انتشارات مدرسه به چاپ رسیده است توصیه می کنم حتماً این کتاب را مطالعه کنید دراین کتاب سیستم آموزشی آمریکا و ژاپن تطبیق داده شدند در آمریکا تکیه بر آموزش بصری و استفاده از power point می شود در حالیکه ژاپن تکرار و تمرین را اصل قرار داده است 500 کلاس را با دوربین فیلم برداری کردند تا حرکات و رفتار دانش آموزان هر دو سیستم آموزشی را مقایسه کنند .

درایران هم مدارس موفق مثل علوی و نیکان مدارسی هستند که الگوی 40- 50 ساله و با ثباتی را پیگیری کردند نکته خیلی مهم است که اصول و الگوهای مدیریتی مشخص هستند و متکی به فرد نیستند همین مدارس چندین مدیر عوض کردند اما در کلیت کار آنها تغییری رخ نداد در کشور ما نحوه ی برخورد هر رئیس دولت با برنامه های توسعه به کلی با نفر قبلی متفاوت است این در حالی است که کشورهای دیگری فرد اجرایی مسئول اجرای برنامه است البته قوت و سرعت اجرای هر تیم کاری متفاوت است اما چیزی اصل برنامه را عوض نمی کند .

حالا وظیفه ما در آموزش و پرورش بی ثباتمان این است که قوانین خود را در مدرسه متقن کنیم کوچکترین و بدیهی ترین قوانین را برای بچه ها بازگو کنید بعنوان نمونه اگر نخوردن آدامس یا برپابرجا را تذکر ندادید حق مواخذه هم ندارید قوانین ما باید قابل اجرا و واضح باشند .

هدف آموزش و پرورش ایران در سند آن آورده شده است که پرورش عبد صالح است من مدت ها فکر می کردم عبد صالح چه ویژگی هایی دارد تا در سفر عتبات فهمیدم عبدصالح خطا بی است که در زیارتنامه به حضرت عباس(ع) می شود  زمانی که سند آموزش و پرورش را می نوشتند یک لغت انگلیسی به معنای کسی که با خودش در صلح است را ترجمه کردند و حاصل آن شد عبد صالح اهداف مقطع دبستان در سند شبیه کتاب انسان کامل شهید مطهری نوشته شده است البته خوشبختانه اخیراً در سند چشم انداز این موارد به معیارهای قابل اندازه گیری تبدیل شده است توجه داشته باشید در سنجش آموزش و پرورش و مدارس باید حداقل های استاندارد گفته شود تا همه مدارس به آن میزان برسند و برای حداکثر رقابت بکنند .

بنابراین علت عقب ماندگی ما عدم ثبات ،  عدم کاربردی بودن آموزش ها ، بلاتکلیفی هااست .

در اصطلاح عرض کنم ما باید واجب، حرام، مسحب ، مکروه و مباح مدرسه پیام غدیر را تعیین کنیم تا خودمان همکاران، دبیران، اولیاء و دانش آموزان تکلیف خود را بدانیم این مطلب به چشم انداز تعبیر می شود  کتاب کاری زمان ریاست آقای یازرلو به مدیران داده شده بود اگر بتوانیم آن کتاب را در اجزای مدرسه پیگیری کنیم اتفاقات خوبی خواهد افتاد اگر توانایی ما در حد تغییر وزیر و وزارت خانه و مدیر منطقه و مدیر مدرسه هم نیست لااقل قوانین کلاس خودمان را روشن ، صریح و قابل اجرا بنویسیم و به بچه ها بدهیم نه تنها کلاس ، منزل و هر محیط کاری باید قانون داشته باشد یک کلاس قانونمند مدرسه ای را اصلاح می کند مدرسه قانونمند مدارس منطقه ای را با خود همراه می کند منطقه ی قانون مند شهری را به پیروی از قانون می کشاند و به همین ترتیب وزارت خانه ای تغییر می کند تغییرات بزرگ از اجرای کوچک تری پیدا می کنند .

تغییرات از بالا به پائین اگر هم اجرا شوند بسیار زمان بر خواهند بود تنظیم یک سند چشم انداز چهار سال کار کارشناسی می طلبد ما در حوزه ی کاری خودمان و اختیاراتمان موظف به تغییر و اصلاح هستیم . ما باید حداقل ها را گزینش کنیم و حداکثر ها را حراست کنیم کاری که در ایران بر عکس انجام می شود .

درمزمت  دروغ گویی ما چند حدیث داریم و الان وضع جامعه ما چگونه است ؟

در پرونده آقای کلینتون و رابطه نا مشروع او قاضی پرونده و دادگاه عمده بحث شان به دلیل دروغ گویی کلینتون بود وزن قباحت این عمل در افکار عمومی تا این حد بالاست و در طر از یک رابطه نامشروع با  آن برخورد می شود .

اگر یک فرد در خارج اظهارنامه مالیاتی به دروغ پرکند تمام کارت های اعتباری اش از کار می افتد و به واقع فلج می شود یک دروغگو جایی برای زندگی در آمریکا و اروپا ندارد در حالیکه اکثر ما به دنبال راه فرار از مالیات هستیم اغلب حسابداری های ما دو دفتر دارند حقوقی واقعی و حقوقی اعلامی به مودیان مالیاتی در دو دفتر جدا ثبت می شود آیه و حدیث هم برای مسائل شرعی جعل می کنیم که خمس و زکات جای مالیات را پر می کند و ...

همدردی کجای مدارس ما آموزش داده شده است چند بار مجالس ختم نزدیکان دانش آموزان شرکت کردیم همدردی یک مهارت زندگی است که تا آموزش داده نشود در انسان شکل نمی گیرد مهارت های زندگی که به چهار گروه تقسیم می شوند باید در مدارس آموزش داده شود.

در هر کدام از حوزه های مطرح شده باید آموزش هایی براساس شناخت شکل بگیرد بعنوان نمونه تفکرنقادانه یااصول مدیریت فکر مباحثی هستند که در مدارس ما جایگاهی ندارند تست های رغبت سنجی که در مدارس گرفته می شود تنها به بایگانی در پرونده ای محرمانه منتج می شوند . ما باید فراوانی دانش آموزانی که در مهارت های یدی مشکل دارند را استخراج کنیم و کلاس های تابستانی و فوق برنامه مان را بر این اساس تنظیم کنیم در اکثر قریب به اتفاق مدارس ایران کلاس های تابستانی براساس برنامه ای از پیش تعیین شده و کلیشه ای شکل می گیرد علت آن هم عدم درک ما از فلسفه این فعالیت است مدارسی باید کلاس سفال برگزار کنند که دانش آموزان آنها مشکل مهارتی در بکارگیری دستانشان دارند متاسفانه نه تنها به این مسائل توجه نمی شود بلکه جایگزین آنها  کلاس های ریاضی و فیزیک و از این نوع درس ها برگزار می شود .

در کشورهای اروپایی دانش آموز تمام تعطیلات تابستان را به کارکردن می گذارند فرزند پدر و مادر استاد دانشگاه در اروپا کنار دریا بستنی می فروشد و در آن فرهنگ نه تنها اشکالی به این کار وارد نیست بلکه وظیفه محسوب می شود این فرهنگ درایران هم وجود داشته است ولی متاسفانه در 40-30 سال اخیر از دست رفته است فرزند بنده تابستان ها در دوچرخه سازی کار می کند تا زحمت کسب و درآمد را درک کند و ارزش تحصیل در مدرسه غیر انتفاعی را بداند برای دختران هم این فرهنگ باید وجود داشته باشد دختران به شکل گیری و کنترل شده در منزل کمک کار مادر باشند .

وقتی ما این فرهنگ را از دست بدهیم نتیجه چیزی می شود که عملکرد ژاپن در سونامی با عملکرد ما در زلزله بم قابل مقایسه می شود اخیراً سفری که به بم داشتم ملاحظه کردم بعد از چندین سال بازسازی ها اتمام نیافته است وام بلاعوض دولت برای بازسازی منازل عمدتاً در خرید اتومبیل هزینه شده است جالب است که کمک های بلاعوض دولتی به جمعیتی سه برابر تعدا بازماندگان تعلق گرفته است . زلزله ای که به تازگی درآن نواحی اتفاق افتاد تلفات آنچنانی نداشت علت آن هم به مقاوم سازی مربوط نمی شد بلکه چون هنوز اکثر خانه ها کپری بودند این آمار بوجود آمد .

وظیفه ما در چنین شرایطی این است که ابتداد شکایت زبانی یادر اصطلاح عامیانه غرغر کردن را کنار بگذاریم این مسائل را در این چنین جلساتی تحلیل کنیم و از آن ها برای کار خودمان درس بگیریم براساس همین تحلیل ها هم قوانینی را در حوزه کاری خود وضع کنیم و به آنها پایبند باشیم .

این اصل را فراموش نکنیم که حداقل گزینش حداکثر کنترل را اعمال کنیم مطمئناً سه قانون اجرایی در مدرسه از تعداد کثیری از قوانین که اجرا نمی شود بهتر و موثر تر خواهد بود .

بطور کلی طرح کار ما در پیام غدیر باید تعیین شود به این شکل که چه ورودی به مجموعه ما داخل شود در هر سال مهارت های بیاموزد و نهایتاً چه خروجی و با چه کیفیتی تحویل جامعه بشود باز هم تاکید می کنم همه این سند راهبردی باید براساس حداقل ها شکل بگیرد این رویه باید برای همکاران هم تعریف شود و هر ساله مهارت های محدود وقابل دسترسی برای آنها در نظر بگیریم ما به عنوان مسئولین مدرسه باید برای مسائل مبتلا به این سنین راهکار داشته باشیم و قبل از مواجهه با آنها در اتاق فکر به تحلیل درست رسیده باشیم به طور مثال یکی از مسائل مدارس پسرانه بهداشت فردی و مسائل جنسی آنهاست باید برای جلوگیری از عادت ها ی اشتباه وطرز برخورد بچه ها با این مسائل برنامه داشته باشیم تجربه ی متفاوت بلوغ یکی از دلایل بی انگیزگی به درس خواندن بین دانش آموزان است این مشکل باید باراهکار درست مرتفع شود در کتاب روانشناسی نوجوانی سانتراک به شکل کاربردی و مفصل به این مسائل پرداخته است . در آن کتاب اشاره شده بلوغ دختران اصطلاحاً خاموش و با علائم بیرونی کمتری نسبت به پسران رخ می دهد به همین دلیل توجه اولیا و حمایت های آنها بیشتر معطوف پسران می شود و در نتیجه جامعه ما مشکلات بیشتری با بلوغ در دختران دارد .

پرسش همکاران :

پس از شناخت دانش آموز از طرقی که فرمودید برنامه ریزی انگیزش چه اصولی را باید مد نظر بگیریم ؟

برای آغاز برنامه ریزی نیازهای بچه ها را باید بشناسیم هرم نیازهای مازلودراین زمینه به ما کمک می کند .

1-نیازهای فیزیولوژیک ( خوراک ، پوشاک ، مسکن )

2- نیاز به امنیت .

3- نیاز به پذیرفته شدن توسط جمع.

4- نیاز به رقابت .

5- نیاز به خود شکوفایی .

خیلی از افراد جامعه کار می کنند تا فقط نیازهای فیزیولوژیک خود را تامین کنند خیلی از بچه ها هم به مدرسه نگاه سخت افزاری دارند و امکانات فیزیکی اولویت اولیه آنها را تشکیل می دهد . در درجه بالاتر امنیت قرار دارد برخی مشاورین تهدید به اخراج می کنند دانش آموز سال آخری که به اخراج تهدید می شود در واقع امنیت فکری برای درس خواندن را از دست می دهد در جامعه هم نیاز به امنیت به طرق مختلف نمود پیدا می کند کسانی که امنیت را در اولویت قرار می دهند به دنبال بیمه و سنوات بازنشستگی بهتر خواهند بود

در مورد سوم مشاورین نقش مهمی را بر عهده دارند مشاور موظف است در مورد دانش آموزانی که توسط جمع پس زده می شوند با لطایف الحیلی ورود پیدا کند و موجبات پذیرش و کار گروهی آنها را فراهم کند انتخاب نوع تنبیه برای بچه هایی که روی این مسئله حساس هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است . به طور کلی نیاز به پذیرفته شدن توسط جمع در خانه ها بیش تر از آقایان است شاهد مثال این مطلب انتخاب دکتر توسط این دودسته است خانم ها تامل جدی و وسواس زیادی برای انتخاب دکتر و درمانگاه نسبت به مردان به خرج      می دهند در مورد چهارم عرض کنم دانش آموزانی هستند که نیاز به رقابت ندارند دراین موارد مشاورین غالباً اشتباه برخورد می کنند و سعی دارند با ابزار نمونه های مختلف و نام بردن از افراد دیگر حس رقابت را در آنها برانگیزند در حالی که این دانش آموز ذاتاً رقابت پذیر نیست و برانگیختن این مطلب تکنیک های خاص خودش را می طلبد این فرد باید به مرحله ای برسد که رقابت به نیاز او تبدیل شود از طرفی دیگر دانش آموزانی که روی رقابت حساس هستند را بشناسیم دانش آموزانی هستند که شدیداً درگیر رقابت هستند و عدم توجه به نمرات آنها بعضاً عواقب سوئی خواهد داشت مورد پنجم هم هدف یک مدرسه موفق خواهد بود مدرسه ای موفق است که دانش آموزان را به خود شکوفایی برساند .

خودشکوفایی همانند ساز زدن شخص برای رضایتمندی خودش می باشد بر خلاف کسی که بدنبال کسب در آمد و امنیت حاصل از آن یا تشویق حضار و برتری نسبت به سایر نوازندگان می باشد .

بنابراین با شناخت صحیح این نیازها برای آنها برنامه ریزی مخصوص خودشان را می کنیم دانش آموز ابتدا باید به مشکلات خانوادگی و معشیتی اش بر طرف شود تا به آرامش نسبی برسد و آنگاه اگر رقابت جونیست          این حس را در او زنده کنیم در مدارس مشکلات تا حدودی زیادی با گزینش صحیح کاهش می یابد وظیفه ما هم این است که فردی که در نقطه الف قرار دارد به ویژگی های تعریف شده یک ، دو ، سه و .... دست پیدا کند شاید نتوانیم جایگاه او را تا ب ارتقاء دهیم اما مهم پیشرفت است .

هدف گذاری در هر سیستمی از اهمیت بالایی برخوردار است شاخص های هدف گذاری شامل چند مورد می شوند اولین مورد مشخص بودن هدف است مثلاً امسال قرار است 70 درصد قبولی امتحان نهایی داشته باشیم مورد دوم اینکه هدف قابل اندازه گیری باشد برای متغییر های کیفی هم باید شاخص تعیین کنیم مثلاً تعداد نمازگزاران یک پایه را بررسی کنیم این اشتباه است که نماز اجباری باشد نماز اجباری در مدرسه همیشه چند نماز گزار بی وضو خواهد داشت .

در مدرسه معاون پرورشی سخت ترین کار را دارد چون کار کیفی می کند و بررسی عملکرد او شاخص های خاص خودش را دارد معاونت پرورشی باید گزارش کار خود را به شاخص های کمی نزدیک ترکند ماهیت کار معاونت آموزشی به نحوی است که مستند سازی فعالیت ها راحت تر است ولی به هر حال این دو رکن مدرسه باید گزارش های با شاخص کمی تهیه کنند چیزی که قابل اندازه گیری باشد سایر بخش ها هم می توانند این شاخص های کمی را تهیه و براساس آن ارائه کار دهند بعنوان نمونه انتشارات می تواند تعداد مصرف روزانه کاغذ و تعداد کپی و .... را اندازه گیری و در بازه های زمانی ارائه کند .

مورد سوم از شاخص های هدف گذاری میزان قابل قبول و اجرایی بودن هدف است هدف تعیین شده با باور شخص از خودش سازگاری داشته باشد فردی که خودش تصور نمی کند بتواند در آمد x  میلیونی در ماه داشته باشد اگر هم بر فرض در شرایط آن قرار گیرد به راحتی آن جایگاه را از دست می دهد باور به هدف اصل مهمی است که بایدمد نظر داشت .

 شاخص هدف گذاری در مورد چهارم مشوق بودن آن است هدفی باید تعیین شود که دست یابی به آن ما را به شوق بیاورد در حال حاضر آمار خودکشی در طبقه ثروتمند اروپا بالاست آن فرد با نگاه مادی رشد کرده و به نهایت خواسته های مادی اش رسیده ولی چون اساساً هدف گذاری او اشتباه بوده است دیگر معیار راضی کننده ای پیدا نمی کند هدف گذاری ما نباید در یک حدی متوقف شود مورد آخر دراین شاخص ها قابلیت زمان بندی آنهاست گفته می شود اهداف بلند مدت فردی باید نهایتاً هفت ساله طرح ریزی شوند در منابع فقهی این یافته تائید شده است حتماً شنیده اید که آرزوی دور و دراز در اسلام منع شده است آرزویی که ما را دچار توهم و تنبلی می کند اهداف کوتاه مدت بین یک روز تا یکسال زمان بندی می شوند اهداف میان مدت نیز زمانی  بین 1 تا 3 سال را در بر می گیرند .

پرهیز از شعار زدگی نکته قابل توجه برای هر مجموعه ای است ایران امروز بهتر از دیروز امروز منحل شده است مدرسه باید شعار داشته باشد شعاری که پیشانی مدرسه و موسسه باشد و همه آن را با این عنوان بشناسند این شعار باید بازگو کننده هدف اساسی مجموعه باشد در آمریکا با مدرسه ای مواجه می شویم که صراحتاً با شعار مدرسه ای مواجه می شویم تحت عنوان مدرسه ای برای تربیت کاتولیک های معتقد در جوامع غربی و ادیان مختلف مدارس تربیت متعصبین مذهبی رواج دارند نکته خارج از بحثی عرض کنم امروز در تهران مدارس ما در معرض خطر جدی از جانب مسیحیت از میان فرق مذهبی قرار دارند یازده شبکه ی ماهواره ای فارسی زبان مستقیماً روی این مطلب کار می کنند جذب افراد بخصوص در جنوب شهر که مشکلات اقتصادی وجود دارد از اهداف آنهاست و دراین زمینه منابع گزافی هزینه می شود .

بنابراین باید در این باره مطالعه داشته باشیم و ایرادات و تناقضات انجیل تحریف  شده را بدانیم که بتوانیم دراین بحث ها بچه ها را آگاه سازیم مسیحیانی که مسلمان می شوند موظف نمی شوند اسلام را تبلیغ کنند اما در نقطه مقابل کسانی که به مسیحیت ایمان می آورند وظیفه پیدا می کنند آن دین را ترویج بدهند و یارگیری کنند اخیراً همانند وهابیت سعی می کنند اشتباهاتی که ما به منابع آنها وارد می کنیم را در دچاپ های جدید کتب حذف کنند . پس حس گرهای ما باید در این زمینه فعال تر از قبل باشد در جمع بندی سئوال همکارمان عرض می کنم برای کنترل بچه ها در هر پایه بهتر است مسئولیت پایه تعریف و مسئول انتخاب شود بهتر است مسئول پایه در پایان سال به پایه بالاتر انتقال پیدا نکند چون گفته می شود که وقوف او بر جزئیات هر مقطع سنی و پایه تحصیلی بر رابطه با دانش آموزان ارجحیت دارد .

پایه اول آموزش پذیر است پایه دوم غالباً مخالف برنامه های مدرسه است و با آن ها تعارض دارد اکثر مشکلات مدرسه مربوط به پایه دوم است در پایه سوم بایداز احساس بزرگی دانش آموز در پیش برد اهداف مدرسه سود برد پایه چهارم هم باید دغدغه ای جز کنکور نداشته باشد لذا می شود آنها را از برخی مراسمات مدرسه معاف کرد برای سال چهارم آزمونی در نظر بگیرید که منطقی و قابل پیگیری باشد دبیران را هم در کلیه مقاطع درباره ی آزمون توجیه کنید و همراه برنامه بسازید ذاتاً دبیر از اینکه توسط آزمون دیگری مورد ارزیابی قرار بگیرد خوشنود نمی شود .

پرسش همکار :

تست های خاصی در زمینه شناخت مد نظر دارید ؟

سه عنوان تست مفید در روانشناسی آموزشی وجود دارد اولین آنها تست هوش گاردنراست در شرایط کنونی آن اعتقاد قدیمی به یک نوع هوش IQ صرف وجود ندارد هوش موسیقیایی در بچه های علاقمند به مداحی درجه بالایی دارد غالب این بچه ها زیاد صحبت می کنند هوش زبانی در چار چوب جدید تعریف می شود ارتباطی هم بین انواع هوش اثبات شده است مثلاً کسانی که هوش موسیقیانی بالایی دارند هوش منطق و ریاضی  پائینی       دارند برای همین عمده ی بچه هایی که در کار پرورشی فعال هستند نمره ریاضی پائینی دارند هوش میان فردی و فرافردی وجود دارد هوش فضایی نیز به همین ترتیب در روانشناسی جدید تعریف شده است بچه هایی که هندسه را خوب نمی فهمند هوش فضایی پائینی دارند تست هوش گاردنر میزان بهره هوشی هفت گانه بچه ها را مشخص می کنند و بر این اساس شما را قادر به برنامه ریزی می سازد .

کتابی دراین زمینه هست تحت عنوان کاربرد هوش های چندگانه در کلاس درس دبیر باید نسبت به این مسئله شناخت داشته باشد تا بتواند با تمام بچه های کلاس ارتباط درست برقرار کند تست سبک یادگیری کلب دراین زمینه می تواند موثر باشد سبک یادگیری افراد مختلف با هم فرق می کند بحث سنجش خوب و بدی هر سبک نیست ذاتاً نحوه ی یادگیری دانش آموزان یک کلاس گوناگون است .

4 مدل سبک یادگیری وجود دارد عده ای از افراد احساسی هستند زمانی ارتباط برقرار می کنند که به طرف مقابل اعتماد کنند و اصطلاحاً از او خوششان بیاید عده ی دیگر فکری هستند در تمام طول کلاس ذهن شان درگیر مسائل مختلف است دسته دیگری باید کارها را خودشان انجام بدهند تا یادبگیرند متاسفانه یکی از مشکلات ما در ایران حذف این نوع یادگیری برای بچه ها است کتاب و درس حرفه و فن در دوره راهنمایی عملاً تعطیل شده است طرح کاد هم به همین صورت در دبیرستان حذف شد .خود انتشارات مدرسه کتابی درباره مزایای کتاب دینی شهید بهشتی نسبت به دین و زندگی فعلی به چاپ رسانده است خیلی از برنامه های از این دست در آموزش و پرورش ما به اشتباه تغییر کردند .

اخیراً هم بحث احیاء دوباره نظام 6-3-3 در دستور کار قرار گرفته است .

دسته چهارم که عرض می کردم یادگیری به سبک دیدن است استفاده از تخته و powerpoint  برای این دسته افراد لازم است کلاس های امروز ی باید بر محوریت دانش آموز باشد تعامل فعال دانش آموزان نیاز امروز کلاس های ماست

براساس تست یادگیری افراد روش یادگیری آنها در چهاردسته همگرا و واگرا انطباق دهنده و جذب کننده تقسیم بندی می شود رشته ی تحصیلی مناسب این افراد هم بر همین اساس تا حدودی مشخص می شود سبک های یادگیری و شناخت کتابی دراین زمینه است که انتشارات سمت به چاپ رسیده است .

سومین تستی که قرار بود عرض کنم تست رغبت سنج هالند می باشد این مجموعه تست، تستی هم درباره انتخاب شغل های مختلف دارد.

تست IQ   و سلامت سنج عمومی هم قابل اعتنا هستند دکتر حمزه گنجی در زمینه تست تقریباً نفر اول درایران هستند این تست ها بعضی بچه ها را که اشتباه انتخاب رشته کرده اند مشخص می کند و آنها را از آینده ضعیف شان نجات می دهد .